Como recuperar un estaleiro punteiro en Europa

Xurxo González . A paralización da actividade no estaleiro de Fene até 2015 suporá a xubilación dalgúns dos mellores operarios do continente, cuxa experiencia se perderá. Núñez Feixóo reclamou en Bruxelas a eliminación do veto que limita o seu uso, e conta neste asunto coa unanimidade política e sindical. A presidencia española da UE en 2010 representa unha gran oportunidade

Unha empregada da sé de Navantia en Madrid descúlpase por non poder autorizar a este xornal para entrar nas instalacións do antigo estaleiro Astano. Os responsábeis desta compañía estatal que xestiona os estaleiros públicos non consideran axeitado que a prensa visite as instalacións do concello de Fene, unhas das máis amplas e modernas de Europa pese a pasar por varios períodos de inactividade case total. O actual xa dura cinco anos e, se non se remedia, pode estenderse aínda cinco máis, até decembro de 2014.

Pese a non poder acceder o recinto, a localización da antiga Astano permite apreciar desde a outra banda da ría, no concello de Ferrol, as enormes gradas baleiras e a monumental e característica grúa-ponte parada e silandeira. Quizais os responsábeis de Navantia non consideran axeitado que a cámara capte de preto a soidade das naves industriais de quince metros de altura, adaptadas para a produción metalúrxica máis avanzada. Onde nos anos setenta traballaban preto de 10.000 persoas, hoxe quedan só 300 operarios.

A razón de que polas barreiras de acceso de Navantia en Fene pasen menos dunha décima parte das persoas que podería empregar está nunha imposición da UE: A Comisión Europea e o Goberno español acordaron limitar as funcións dos estaleiros de Fene e de San Fernando durante dez anos para non ter que abonar ás administracións comunitarias unha multa de máis de mil millóns de euros. A sanción debíase a que o Goberno do Partido Popular concedeu, entre 1996 e 2004, axudas ilegais a este sector.

700 soldadores de elite

Alberte López Abella e Ramón Cubero son dous soldadores que coñecen ben Astano. Ambos traballaron nas súas instalacións desde finais dos anos sesenta e hoxe exemplifican un drama que se aveciña, o da falta de transmisión do coñecemento entre xeracións. Abella é encargado na auxiliar Metalúrxica do Atlántico, na que se está a tramitar un expediente de regulación de emprego. Cubero está no paro logo de ser despedido hai poucos meses.

Os dous superan os sesenta anos, e a súa principal preocupación non é tanto o seu propio emprego (“quédanos pouco para retirarnos”) senón o futuro da comarca: “os mozos teñen ganas, pero non teñen oportunidades. Ademais en poucos anos xa non teremos nin forzas nin ganas para ensinarlles o que sabemos”.

Ensinanzas apreciadas en Euskadi

López Abella e Cubero son dous dos 700 soldadores expertos que se calcula que quedan na comarca de Ferrolterra. Ramón Yáñez, profesor de Economía e un dos promotores dunha iniciativa lexislativa popular para a recuperación do estaleiro fenés para a produción naval, insiste coma eles en que é vital apurar a volta á construción naval de Astano para que a comarca non perda a sabedoría acumulada.

A valía dos traballadores formados en Astano está probada pola súa traxectoria nos últimos corenta anos. Ramón Cubero sinala que dominan “técnicas punteiras, adquiridas de empresas estadounidenses e norueguesas”. A proba é que nas épocas en que non podían traballar en Fene deixaban as súas familias para realizar montaxes “en plataformas petrolíferas, nucleares e refinerías en diversos puntos de Europa”. López Abella traballou co Grupo Cachaza en estaleiros bilbaínos a finais dos noventa, e apunta “que estabamos tan ben considerados que o goberno vasco promovía que formásemos operarios locais. Polas mañás traballabamos e polas tardes dabamos cursos”.

Máis de 16.000 sinaturas avalan o desexo de salvar o antigo Astano

Con algúns matices, as organizacións sindicais e empresariais da comarca e os tres partidos con representación no Parlamento apoian hoxe a volta de Astano á construción naval. Así, o grupo Iniciativa 21, formado por profesores de Universidade, empresarios, políticos e sindicalistas de distintas tendencias, conseguiu que PP, BNG e PSOE se comprometesen a tomar en consideración e debater unha iniciativa que pide a reactivación de Astano, e nomeadamente a súa dedicación a actividades que requiren unha axeitada formación do persoal e tecnoloxía avanzada.

Estímase que a recuperación de Astano para a construción naval crearía entre 3.000 e 5.000 postos de traballo directos nunha comarca na que o desemprego afecta a 15.000 persoas. De repetirse a distribución deses traballadores en décadas pasadas, a creación de emprego sería maior, xa que Astano favorecería o consumo por toda a comarca, desde Cedeira a Pontedeume.

Ramón Yáñez apunta que, pese a que o mercado de barcos de transporte máis sinxelos está saturado e sufrirá un retroceso pola crise económica, outro tipo de produtos máis complexos como os chamados off-shore (plataformas petrolíferas ou outras grandes estruturas que se sitúan no océano) terán un mercado crecente nos próximos anos. Este economista sinala que “Astano deu perdas nos anos noventa cando comezou a fabricar este tipo de produtos, pero no 2004 xa comezaba a dar ganancias e acumulara un importante prestixio internacional”.

Yáñez espera que “en febreiro ou marzo o Parlamento galego aprobará a iniciativa. O primeiro semestre de 2010 coincide coa presidencia española da UE, e hai que aproveitala para que a Comisión cambie a súa actitude como xa fixo noutros casos similares”.

CCOO e UGT prefiren a produción militar

Nicolás Pato, secretario da Federación de Industria de CCOO en Galicia, ten o seu despacho en Ferrol. Alí indica que o sindicato, como todas as forzas sociais da comarca, opúxose á limitación da produción en Astano, pero difire con Yáñez sobre cal debe ser a solución a buscar. Pato opina que o mellor sería apostar pola construción militar, función á que xa se dedica o antigo estaleiro Bazán, hoxe Navantia Ferrol. “O que hai que pedir é que o Goberno central se comprometa coa comarca e negocie os novos pedidos. Se tivesemos a sexta fragata [da serie F-100 da Armada española] e novos contratos co exército australiano ao mesmo tempo, é seguro que se terían que usar as gradas de Fene”.

Feixóo comprométese con Fene

Na visita que Alberte Núñez Feixóo realizou en outubro ás instalacións da UE en Bruxelas como presidente da Xunta, pediulle a Joaquín Almunia, comisario de Asuntos Económicos, que admitise a concesión das instalacións de Fene a empresas privadas. Segundo o plan de Feixóo, moi similar ao promovido por Fernando Blanco, conselleiro de Industria do anterior goberno bipartito, o estaleiro seguiría sendo de titularidade pública. Feixóo indicou que os seus plans non violan o veto comunitario, xa que “non estamos a falar de que os estaleiros públicos fagan construción civil senón de que se deixen as instalacións para que as usen compañías privadas”.

O apoio dos socialistas galegos a iniciativas que favorezan a recuperación de Astano fíxose patente en varias ocasións por medio do seu portavoz parlamentario Xaquín Fernández Leiceaga, quen incidiu en que o PSOE xoga un papel importante na solución ao veto. O BNG amosou a súa satisfacción pola posición do novo goberno galego nun asunto que está presente nos programas económicos da formación nacionalista dos últimos cinco anos.
anosaterra.org